Aix, Toulon en Fréjus markeren het belangrijkste teeltgebied van de provençaalse wijnen: een enorme driehoek, waarin meer dan 24.500 ha al Appellations d’Origine Contrôlée geclassificeerd zijn om nog maar te zwijgen van de overige wijnvelden, die verschillende vins de pays leveren.
De vroegere Romeinse provincie biedt uitstekende omstandigheden voor wijnbouw, die hier sinds de Oudheid in grote stijl bedreven wordt. In de zomer kan – vooral in het binnenland – het kwik tot ver boven de 30 graden stijgen, maar altijd zorgt de mistral voor een briesje in de wijngaarden, waardoor schimmelziekten geen kans hebben. De neerslagkansen zijn gering en eerder over het voorjaar en de herfst verdeeld. De wijnboeren vrezen echter onweer en hagel, die hun werk en de oogst in enkele minuten tijd kunnen vernietigen. De klimatologische omstandigheden hebben invloed op de grote verscheidenheid aan gebieden en hun ligging, want verscheidene heuvelruggen geven het landschap een veelzijdig gezicht.
Geologisch gezien domineren twee elementen: een tot het Paleozoïcum teruggaand continentaal plat van kristallijn gesteente en later gevormde kalkformaties. Bij de plooiing van de Alpen werden de laatste naar het westen verschoven, terwijl het continentaal plat in het oosten ontvouwd werd en thans nog zichtbare invloeden van vulkanische activiteit laat zien. Daar vormt hij het belangrijke Massif des Maures, maar ook dat van de Esterel en van de Tanneron. In het westen drukken de kalksedimenten hun stempel op het gebied van Bandol en Cassis, en op de Montagne Sainte-Victoria bij Aix. De AOC Côtes de Provence vormt sinds 1977 een groot dak over de wijnbouwgebieden van het departement Var, waar destijds alleen de coöperatieve wijnboeren rond Brignoles niets van verwachtten. Ze verwierven pas in 1993 de AOC Coteaux Varois. Daarin zijn 28 gemeenten met 2150 ha wijnranken samengevoegd, waar ruim tweederde deel van de productie als rosé op de markt wordt gebracht, eenvierde als rode wijn en de rest als witte wijn. Inmiddels is er een toenemend aantal onafhankelijke boerenbedrijven dat zich richt op kwaliteit.
In de zusterappellation denkt men er steeds meer over de bijna 20.000 ha aan wijnvelden in terroir onder te verdelen. Er is al een voorlopige opsplitsing gemaakt, die de geografie volgt en met vijf zones werkt.
- La Bordure Maritime: de kuststrook tussen Saint-Raphaël en Hyères;
- Les Collines du Haut-Pays: de naar het noorden hogere heuvels rond Lorgues en Draguignan;
- La Vallée Intérieure: het dal achter het Massif des Maures van Bidauban tot Toulon;
- Le Bassin du Beausset; het aan de appellations Cassis en Bandol grenzende Le Beausset;
- La Sainte-Victoire; de wijnbergen aan de voet van de bergketens Sainte-Victoire in het noorden en van de Monts-Auréliens in het zuiden.
Als eerste gebied is het de Sainte-Victoire gelukt officiële erkenning te krijgen. Geobsedeerd schilderde Paul Cézanne steeds weer dit bergmassief dat geldt als het qua uniformiteit, image en wijnkwaliteit meest vooruitstrevende terroir van de Côtes de Provence.
Kaart met wijngebieden in de Provence
Wijnstijlen en wijnsoorten
De Rosé is belangrijk voor de provençaalse producten. Hierin worden vooral de grenache noir en cinsault verwerkt, waarbij de eerstgenoemde variëteit voor fruitigheid, de tweede voor de bloemrijke, aromatische stijl staat. Als de rosé als een witte wijn bereid wordt, perst men hem direct, waardoor zijn kleur zeer bleek uitvalt en zijn de aroma’s decent, maar elegant. Bij de door saignée – bloeden – gewonnen rosé blijft de most op de schillen, tot deze de door de keldermeester gewenste kleurnuance bereikt heeft, voor hij – zonder persen – gebotteld wordt. Dan is hij vaak licht violet en laten de aroma’s duidelijk kleine rode vruchtjes uitkomen. Een specialiteit is de variëteit tibouren, die van nature weinig kleur geeft, maar volumineus en kruidig is.
Het Romeinse verleden en de nabijheid van Italië komt ook in het druivenspectrum tot uitdrukking: vooral de trebbiano toscano is in de Provence goed ingevoerd. Men noemt deze variëteit hier ugni blanc. Hij is het geschiktst als witte wijn en kan de traditionele, licht oxiderende clairette een enigszins zure smaak geven. Daarentegen krijgt de Ligurische vermentino of rolle steeds meer belangstelling, die hij op basis van zijn frisse aroma’s en temperamentvolle structuur verdient. De sémillon is sinds lang ingevoerd en kan zeer elegante wijnen leveren, vooral wanneer hij in het vat gegist wordt.
Tegenwoordig proberen ook enkele wijnboeren het met de sauvignon blanc en marsanne. De interessantste wijnen van de Provence zijn echter de rode. Hiervoor staat een breed spectrum aan rassen ter beschikking, vooral syrah en mourvèdre, maar ook de sinds meer dan een eeuw bestaande cabernet sauvignon is belangrijk, verrijkt door de grenache noir en soms door de oude carignan. Hoewel moderne technieken toegepast worden, blijft het overheersende karakter van de rode wijnen op sympathieke wijze aan de traditie verbonden en ontwikkelt zich na enkele jaren tot een veelzijdig bouquet. Zijn houdbaarheid is zo’n vijf jaar, maar kan bij de geconcentreerde topcuvées tweemaal zo hoog liggen.
BRONNEN: Uitgeverij: Ullmann
Titel: WIJN
ISBN: 978-3-8331-4617-6
AUTEURS: André Dominé, Eckhard Supp, Ulrich Sautter, Wofgang Fahsbender
