De Provence oefent een magische aantrekkingskracht uit. Alleen al de naam wekt verlangens op naar de zon, een straalblauwe hemel, pijnbomen en de intensieve geur van wilde kruiden als tijm en lavendel, en zorgeloos genot. Maar voor de kenner is de Provence ook een eldorado voor wijn.
In de 6e eeuw voor onze jaartelling brachten de Feniciërs uit de huidige kuststreek van Syrië en Libanon en de Fokaiers, Griekse stammen uit Klein-Azië, de eerste druiven naar de Provence.
Toen vanaf 154 v.Chr. de Romeinen hun Provincia Romana stichtten, kregen uitgediende legioensoldaten hier een klein landgoed, bij wijze van betaling, dat ze exploiteerden en waar ze niet in de laatste plaats wijn cultiveerden. In Fréjus, van waaruit de Romeinse kolonisatie werd uitgevoerd, en in Marseille ontstonden belangrijke pottenbakkerijen, waarin men amforen fabriceerde om wijn uit de Provence na het verst gelegen legioen van het imperium te kunnen verschepen. In de Middeleeuwen bevorderden – zoals overal – de kloosters de wijnbouw.
In de 18e eeuw verschenen de eerste vakantiegasten in de Provence, aristocraten uit de noordelijke landen van Europa, en in de 19e eeuw was het onder de machtigingen en rijken zelfs in de mode in de winter de Côte d’Azur te bezoeken. De jaarlijkse toeristenstroom, die voor de Provence in het algemeen en voor zijn wijnbouw in het bijzonder een belangrijke wending bracht, begon in het jaar 1936, toen de betaalde vakantie in Frankrijk voor iedereen werd ingevoerd. Na de tweede wereldoorlog nam het zomertoerisme bijzondere sterk toe en werd de gehele kust volgebouwd met onderkomens om de honderdduizenden naar zon smachtende gasten op te kunnen vangen.
Na de druifluiscatastrofe, oorlogen en economische crisis zetten de Provençaalse wijnboeren – zoals de meeste van hun collega’s elders – in op massaproductie en beplantten ze hun land vooral met carignan, cinsault en grenache voor de gros rouge. Deze zure rode wijn paste echter beter bij de leefwereld van de industriebieden in het noorden dan bij een mediterrane zomeridylle. Maar snel geperst en na korte gisting op de schillen afgestoken, kon men dezelfde druiven een felgekleurde, tanninearme rosé persen, die zich – goed gekoeld – jong liet drinken. Hieraan heeft zich tot op heden niets veranderd. Viervijfde deel van de gezamenlijke wijnproductie van de Provence wordt tot rosé verwerkt. Wat heeft een wijnboer nog meer te wensen dan dat men al na een half jaar na de oogst naar zijn producten vraagt en weldra de volgende opgedronken heeft? Op deze manier wordt de kas snel gevuld en kelderwerk wordt binnen de perken gehouden. De meerderheid en coöperaties draait hierdoor winstgevend.
De kwaliteit blijft bij dit alles echter vaak onder de maat. Geen wonder dat de rosé tegenwoordig vaak het imago van een middelmatige, niet serieus te nemen wijn bezit. Daarnaast komen er intussen steeds meer voorbeelden van uitstekende rosés op de markt, of ze nu volgens de ene methode direct geperst worden tot elegante wijnen of volgens de andere methode wat krachtiger frambooskleurige wijnen gebotteld worden.
De seizoenafhankelijke rosé verbergt echter nog een ander feit. De Provence is in zijn ontwikkeling niet achtergesteld bij de andere Zuid-Franse regio’s, want ook hier produceren steeds meer landgoederen rode wijnen van beslist hoogwaardige kwaliteit.
Witte wijnen worden in geringe mate geproduceerd en zijn vaak van middelmatige kwaliteit. De regio bezit vier kleine, sinds lange tijd beroemde eersteklasteeltgebieden, waarvan het terroir en de wijnkwaliteit steeds overtuigender en fascinerender tot uitdrukking komen, namelijk Bandol, Cassis, Beller en Palette.
Kaart van wijngebieden in de Provence
Nieuwe inwoners en wijnliefhebbers in de Provence
Twee factoren hebben een beslissende invloed gehad op de provençaalse wijneconomie. Allereerst was dit de toestroom van ‘pieds noirs’ na 1962, de Fransen uit Algerije die zich uit klimatologische oogpunt voornamelijk in de Provence en in de Midi vestigden en met enorme inzet een nieuw bestaan begonnen op te bouwen – niet zelden met wijn. Ze beschikten vaak over praktische ervaring in de wijnbouw in de hitte van Algerije en stonden daarom open voor beslissende vernieuwingen, zoals controle van de temperatuur.
Vanaf 1980 begonnen de wijngaarden in de Provence de belangstelling van wijnliefhebbers op te wekken. Afgezien van de fascinatie die het landschap op deze mensen uitoefende, was hun liefde voor de wijn een gemeenschappelijk kenmerk. Deze kwam naar voren in het enthousiasme voor goede bordeaux en bourgondische wijnen. Op basis van hun deskundigheid en met de inzet van vaak grote financiële middelen werden talrijke domeinen geheel gerenoveerd en geherstructureerd. Tegelijk bevonden zich onder de nieuwkomers uit het overige Frankrijk, maar ook uit Duitsland, Engeland, Schotland, Nederland, Zweden, Denemarken, Zwitserland en de VS een tamelijk groot aantal aanhangers van de natuurgetrouwe wijnbouw, wat zich inmiddels eveneens duidelijk in de kwaliteit en expressie van de wijnen liet zien. Deze opbloei komt het buitengewoon brede druivenspectrum van de Provence ten goede, dat buiten de drie genoemde variëteiten van syrah via mourvèdre tot cabernet en van vermentino via sémillon en sauvignon tot marsanne reikt.
In de meeste bedrijven werkt men met twee kwaliteiten: enerzijds de eenvoudige, zuiver bereide en voordelige wijnen voor alledag en voor het brede publiek, dat onder meer uit Marseille, Aix-en-Provence en Nice komt en rechtstreeks inkoopt, anderzijds de pretentieuze en duurdere cuvées voor wijnkenners en de talrijke toprestaurants van de Côte d’Azur, die maar al te graag de voorkeur geven aan lokale wijnboeren.
Nadat de plaatselijke bevolking, restaurants en toeristen zich bij de coöperaties en landgoederen van wijn voorzien hebben, blijft er van de beste wijnen van de Provence en Corsica maar weinig voor de export over.
Mocht men zich van het uitstekende niveau van de beste wijnen een voorstelling willen maken, dan kan men er niet omheen zelf eens een bezoek aan dit gebied te brengen.
BRONNEN: Uitgeverij: Ullmann
Titel: WIJN
ISBN: 978-3-8331-4617-6
AUTEURS: André Dominé, Eckhard Supp, Ulrich Sautter, Wofgang Fahsbender
